Cách đây mấy ngày, tôi thấy một cái bìa sách rất khó đỡ. Chưa nói đến chuyện nó đẹp hay không nhưng riêng khoản nhìn mãi mới đọc được tên sách đã là một thất bại của bìa rồi.
Bìa sách cũng giống như nhan sắc của con người, là thứ tạo ấn tượng đầu tiên với đối phương. Nếu không nhắm trước cuốn sách sẽ mua, hẳn bìa sách là điều khiến bạn dừng lại trước một cuốn sách giữa trăm nghìn lựa chọn trong hiệu sách hoặc trên trang bán hàng trực tuyến. Thông thường, người đọc chỉ dành vài giây để nhìn lướt qua một cuốn sách. Bìa sách ấn tượng có thể làm người đọc tò mò, dừng lại để chọn đọc thử. Bìa xấu dẫn đến bán ế ngay cả khi nội dung hay tuyệt vời (ví dụ như 13.67 lúc đầu).
Vậy, ngoài logo của NXB buộc phải có trên bìa sách theo Luật Xuất bản, một bìa sách tốt (đẹp hay xấu còn tùy thẩm mỹ) nên tuân thủ những tiêu chí gì?
Tên sách và tên tác giả
• Phải rõ ràng, dễ đọc từ xa.
• Nên đặt tiêu đề lớn hơn tên tác giả trừ khi tác giả đã có thương hiệu mạnh, chẳng hạn như 1984 của George Orwell, bản in năm 1954 của Penguin Random House để tên tác giả to đùng, nhưng đây là trường hợp ít gặp.
Cuốn sách tôi đề cập ở đầu bài viết, tôi phải căng mắt lên mới nhìn được cái tên. Đó là trong tình huống tôi chỉ nhìn một bìa duy nhất (vì nó được đăng trên tường của một người trong danh sách bạn bè) chứ nếu là ở hiệu sách thì tôi đã bỏ qua, không buồn tìm hiểu rồi.Hình ảnh hoặc đồ họa
• Trực tiếp liên quan đến nội dung sách.
• Gợi cảm xúc, tạo dấu ấn thị giác.
Như cuốn Battle Royale mà tôi lấy làm hình minh họa: vừa gắn với nội dung sách, vừa tạo dấu ấn thị giác mạnh mẽ.Màu sắc
• Màu sắc tạo nên cảm xúc. Ví dụ: Màu xanh lam gợi sự bình yên, màu đỏ mang tính kịch tính, màu đen thể hiện sự bí ẩn.
• Sự phối màu hài hòa giúp bìa sách nổi bật nhưng không gây rối mắt.
Chẳng hạn bìa sách Bắt trẻ đồng xanh chỉ đơn giản là một màu xanh lá thẫm, không cần vẽ vời gì phức tạp nhưng gây ấn tượng thị giác mạnh mẽ.Font chữ
• Phù hợp với phong cách tác phẩm.
• Tránh dùng quá nhiều font chữ khác nhau, gây rối mắt.
Ví dụ font chữ của Harry Potter mang hơi hướng kỳ ảo, phù hợp với thể loại giả tưởng, lại gợi nhớ tên tia sét trên trán nhân vật chính.Lỗi thường gặp khi thiết kế bìa sách
• Quá tải thông tin: Cố gắng nhồi nhét quá nhiều hình ảnh khiến bìa trở nên rối mắt.
• Không nhất quán với nội dung. Điển hình là Ratman có cái bìa như “ai đồ” đang biểu diễn.
• Thiếu sự khác biệt: Các bìa sách thuộc cùng thể loại thường dễ rơi vào tình trạng giống nhau, khó nổi bật. Thậm chí tôi còn từng thấy 4 cuốn sách của 4 tác giả khác nhau lấy cùng một bức tranh để làm bìa, đổi mỗi cái tên sách.
Có những trường hợp bìa nếu tách ra làm một bức tranh độc lập thì rất đẹp nhưng dùng làm bìa sách thì không phù hợp. Bìa sách khác với tranh: trên tranh, bạn không bắt buộc phải đưa thông tin gì, kể cả chữ ký của họa sĩ, nhưng trên bìa sách, bạn buộc phải có tên tác giả, tên người dịch (nếu là sách dịch), logo NXB, logo nhãn sách (nếu muốn). Vì thế, hình vẽ trên bìa sách cần có không gian để đặt những thông tin kia một cách hài hòa.Khi nào nên đầu tư vào thiết kế bìa sách chuyên nghiệp?
Lúc nào cũng cần, trừ khi bạn không cần bán sách mà chỉ muốn in để làm kỷ niệm, đem tặng, biếu cho. Bởi vì trong một thị trường sách ngày càng cạnh tranh, một bìa sách không tốt sẽ chẳng thể giúp bạn đẩy mạnh tiêu thụ. Nếu là tác giả có nhiều tác phẩm thuộc cùng một thể loại, có thể cân nhắc thống nhất một phong cách bìa để xây dựng thương hiệu cá nhân và phong cách riêng.Kết luận
Bìa sách không chỉ là lớp vỏ bảo vệ vật lý mà còn là “gương mặt” của tác phẩm, mang theo thông điệp thị giác đầu tiên để kết nối với độc giả. Nó có thể tạo nên ấn tượng sâu sắc, khơi gợi cảm xúc và thậm chí quyết định việc một cuốn sách có được chọn mua hay không. Vì thế, nếu bạn tự xuất bản và muốn tiếp thị tác phẩm, đừng tiếc một, hai triệu cho một bìa sách tốt.
