Khi một tác giả hoàn thành bản thảo đầu tiên, họ thường tìm người giúp đỡ để nhận phản hồi trước khi tiến hành bước tiếp theo. Lúc này, hai nhóm người có thể hỗ trợ tác giả là beta reader (người đọc thử) và biên tập viên. Tuy nhiên, hai nhóm người này có vai trò này rất khác nhau, và hiểu đúng về họ sẽ giúp tác giả tận dụng hiệu quả phản hồi nhận được.
Beta reader (người đọc thử)Là những độc giả không chuyên hoặc có kinh nghiệm đọc sách nhất định, họ đọc bản thảo để đánh giá tổng thể câu chuyện từ góc nhìn của người đọc thông thường. Cá nhân tôi thường xuyên cần beta reader để tác phẩm của mình được đánh giá một cách khách quan. Chẳng hạn như khi viết truyện thiếu nhi, tôi sẽ lôi lũ trẻ hàng xóm sang nhà, “bắt” chúng nó nghe và nhận xét.
Beta reader cung cấp những phản hồi cảm tính:• Câu chuyện có hấp dẫn không?
• Có đoạn nào gây buồn ngủ không?
• Chỉ ra chỗ khó hiểu hoặc mâu thuẫn trong nội dung.
• Đưa ra quan điểm cá nhân về nhân vật, tình tiết.
• Giúp tác giả hiểu cảm nhận của độc giả tiềm năng.
Beta reader KHÔNG:• Không chỉnh sửa câu chữ, ngữ pháp.
• Không phân tích sâu về cấu trúc, bố cục, kỹ thuật viết.
• Không đề xuất giải pháp biên tập mà chỉ phản hồi theo cảm nhận cá nhân.
Beta reader giống như khán giả xem phim trước khi ra rạp, họ chỉ cho bạn biết phim có cuốn hút không, nhưng không thể chỉnh sửa kịch bản cho bạn.Biên tập viênLà người có chuyên môn về chỉnh sửa nội dung, làm việc với tác giả để cải thiện chất lượng bản thảo. Họ có thể làm việc tại nhà xuất bản, công ty sách hoặc freelancer.
Biên tập viên giúp tác giả:• Chỉnh sửa nội dung (developmental editing): Điều chỉnh cốt truyện, nhân vật, nhịp truyện, cách triển khai ý tưởng.
• Chỉnh sửa câu chữ (line editing): Cải thiện câu văn, cách diễn đạt để mượt mà, tự nhiên hơn.
• Hiệu đính (proofreading): Kiểm tra lỗi chính tả, ngữ pháp, dấu câu.
• Tư vấn xuất bản: Một số biên tập viên còn hỗ trợ tác giả trong quá trình xuất bản sách (ví dụ như bạn Đinh Phương Ly đây 
)
) Biên tập viên giống như đạo diễn của một bộ phim, họ giúp bạn kể câu chuyện một cách trọn vẹn hơn.Khi nào thì tìm beta reader, khi nào cần biên tập viên?• Nếu bạn muốn biết câu chuyện của mình có hấp dẫn không: Tìm beta reader
• Nếu bạn cần phản hồi về cốt truyện và nhân vật: Tìm beta reader trước, sau đó nhờ biên tập viên chỉnh sửa sâu hơn.
• Nếu bạn muốn cải thiện phong cách viết, câu chữ: Tìm biên tập viên
• Nếu bạn đã có bản thảo hoàn chỉnh và muốn kiểm tra lỗi trước khi xuất bản: Tìm biên tập viên để hiệu đính
Beta reader giúp bạn thấy trước phản ứng của độc giả. Biên tập viên giúp bạn hoàn thiện bản thảo để sẵn sàng xuất bản.Cả beta reader lẫn biên tập viên đều quan trọng với tác giả, nhưng họ đóng vai trò khác nhau. Hiểu đúng về họ sẽ giúp bạn nhận được phản hồi hiệu quả hơn, từ đó nâng cao chất lượng bản thảo và tăng cơ hội thành công khi xuất bản (và tối ưu chi phí).
—-
Liên hệ tư vấn xuất bản sách
Đinh Phương Ly, M.Sc.
📧 Email: dinhphuongly.DPL@gmail.com
Website: https://dinhphuongly.com/
Facebook: https://www.facebook.com/dpl.
Zalo: 0904572037